Mâm cúng thôi nôi cho bé trai và bé gái cúng khá giống với mâm cúng đầy tháng, vì cả hai đều là mâm cúng Mụ. Cúng thôi nôi là một phong tục truyền thống của người Việt, được tuyền từ đời này sang đời khác.
Bài viết này, Đồ Cúng Việt hướng dẫn ba mẹ chuẩn bị mâm cúng, bài cúng và cách cúng thôi nôi đầy đủ cho bé.
NỘI DUNG BÀI VIẾT:
- 1. Tìm hiểu về lễ cúng thôi nôi
- 2. Mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái gồm những gì?
- 3. Hình ảnh mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái
- 4. Mâm bốc thôi nôi cho bé
- 5. Cách tính ngày thôi nôi cho bé trai và bé gái
- 6. Bài cúng thôi nôi cho bé trai và bé gái
- 7. Cách cúng thôi nôi cho bé theo đúng phong tục
- 8. Giải đáp một số thắc mắc về cúng thôi nôi
1. Tìm hiểu về lễ cúng thôi nôi
Lễ thôi nôi là sinh nhật đầu tiên của bé, tổ chức khi bé tròn một tuổi. Đây là dấu mốc quan trọng trong sự phát triển của bé. “Thôi nôi” nghĩa là không cần ru bé ngủ bằng nôi nữa. Giai đoạn này, bé bắt đầu chập chững biết đi và có tính tò mò khám phá thế giới.
Cúng thôi nôi là phong tục truyền thống lâu đời của người Việt. Theo quan niệm dân gian, quá trình sinh nở và trưởng thành của bé được nâng đỡ, che chở bởi 12 Bà Mụ. Do đó, lễ cúng thôi nôi nhằm tạ ơn thần linh, tổ tiên và cầu mong điều tốt đẹp cho bé.
Thôi nôi cũng là dịp để gia đình, họ hàng và bạn bè sum vầy, chung vui và gửi lời chúc tốt đẹp đến bé. Để thực hiện lễ cúng thôi nôi chu đáo, ba mẹ cần chuẩn bị:
- Mâm cúng thôi nôi đơn giản, đầy đủ lễ vật.
- Mâm bốc thôi nôi để bé chọn nghề tương lai.
- Tính ngày thôi nôi theo phong tục truyền thống.
- Chuẩn bị bài cúng thôi nôi.
- Tìm hiểu quy trình cúng thôi nôi đúng phong tục.
2. Mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái gồm những gì?
Mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái cơ bản giống nhau, chỉ khác về chè và bộ giấy cúng. Dưới đây là bảng lễ vật cần có trong mâm cúng thôi nôi đơn giản:
| Lễ Vật | Số Lượng | Mô Tả |
|---|---|---|
| Mâm ngũ quả | 1 mâm | Trái cây tươi, sạch, không khiếm khuyết, như xoài, cam, chuối, bưởi… |
| Bình hoa tươi | 1 bình | Hoa đồng tiền, hoa cúc, hoa cát tường, đảm bảo tươi, không héo. |
| Hương (nhang) | 1 bó | Nhang thơm dùng để thắp trong lễ cúng. |
| Nến (đèn cầy) | 15 cây | Nến nhỏ, thường là màu đỏ hoặc vàng, dùng để thắp trên mâm cúng. |
| Trà | 3 ly nhỏ | Trà mạn hoặc trà túi lọc, rót đầy 3 ly nhỏ. |
| Rượu | 3 ly nhỏ | Rượu trắng, rót đầy 3 ly nhỏ. |
| Nước | 3 ly nhỏ | Nước sạch, rót đầy 3 ly nhỏ. |
| Gạo, muối | 1 đĩa nhỏ | Một đĩa nhỏ chứa gạo và muối hột, tượng trưng cho sự đầy đủ. |
| Lễ vật mặn | 1 phần | Gà luộc nguyên con hoặc heo quay (miếng hoặc nguyên con tùy điều kiện). |
| Bộ giấy cúng | 1 bộ | Bé trai: giấy cúng độ thế Nam; Bé gái: giấy cúng độ thế Nữ, dùng để hóa vàng. |
| Xôi gấc đậu xanh | 12 phần nhỏ, 1 phần lớn | Xôi gấc đậu xanh dẻo, đỏ tươi, chia thành 12 phần nhỏ và 1 phần lớn. |
| Chè | 12 phần nhỏ, 1 phần lớn | Bé trai: chè đậu trắng; Bé gái: chè trôi nước, chia thành 12 phần nhỏ và 1 phần lớn. |
| Trầu cau | 13 phần | Trầu cau têm cánh phượng, chuẩn bị 13 phần đều nhau. |
| Bánh kẹo | 13 phần | Bánh kẹo các loại (bánh ít, bánh bông lan…), chia thành 13 phần. |
| Bánh bao | 12 phần | Bánh bao đào tiên hoặc bánh bao hình 12 con giáp, tượng trưng cho sự may mắn. |
Ngoài ra, mâm cúng thôi nôi có thể bổ sung lễ vật tùy phong tục gia đình. Hiện nay, nhiều ba mẹ chọn mâm cúng theo tông màu chủ đạo để tăng tính thẩm mỹ.
Một số lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng thôi nôi:
- Chọn hoa và trái cây kỹ lưỡng, đảm bảo tươi, sạch, không khiếm khuyết.
- Xôi có thể là xôi gấc đậu đỏ hoặc xôi gấc đậu xanh (xem thêm: xôi chè cúng thôi nôi).
- Bánh kẹo có thể thêm bánh ít hoặc bánh bông lan.
- Mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái khác nhau ở: bé trai cúng chè đậu trắng, bé gái cúng chè trôi nước; bé trai sử dụng bộ giấy độ thế Nam, bé gái sử dụng bộ giấy cúng độ thế Nữ.
- Chuẩn bị mâm cúng tùy thuộc vào hoàn cảnh kinh tế gia đình, không nhất thiết phải cầu kỳ, chủ yếu là lòng thành tâm.
3. Hình ảnh mâm cúng thôi nôi bé trai và bé gái
4. Mâm bốc thôi nôi cho bé
Bốc đồ chơi chọn nghề nghiệp tương lai là một nghi thức đặc biệt trong lễ cúng thôi nôi của bé. Theo quan niệm dân gian, đồ chơi bé bốc được mang nhiều ý nghĩa, giúp đoán sở thích, tính cách và nghề nghiệp bé có thể yêu thích trong tương lai. Dù chỉ là hoạt động vui vẻ, nghi thức này thể hiện kỳ vọng của gia đình vào tương lai của bé.
Mâm bốc thôi nôi cho bé gồm các món như: sách, bút, ống nghe bác sĩ, máy tính, kéo, gương, xe đồ chơi… – những món liên quan đến học tập và nghề nghiệp. Dưới đây là hình ảnh mâm bốc thôi nôi cho bé.
5. Cách tính ngày thôi nôi cho bé trai và bé gái
Tính ngày thôi nôi cho bé
Kết quả hiển thị ở đây
Cách tính ngày cúng thôi nôi phổ biến nhất là cúng khi bé tròn 12 tháng tuổi theo Âm lịch. Thông thường, ngày cúng thôi nôi là ngày sinh nhật theo Âm lịch đầu tiên của bé. Tuy nhiên, có 2 trường hợp đặc biệt:
Bé sinh vào ngày cuối tháng Âm lịch 30 ngày, nhưng tháng thôi nôi chỉ có 29 ngày: Tháng Âm lịch thường có số ngày không cố định, cùng một tháng nhưng các năm khác nhau có thể có số ngày khác nhau. Ví dụ, bé sinh vào ngày 30, nhưng năm thôi nôi tháng đó chỉ có 29 ngày thì cúng thôi nôi vào ngày 29.
Bé sinh vào năm Nhuận hoặc thôi nôi vào năm Nhuận: Năm nhuận Âm lịch có một tháng lặp lại hai lần, gọi là tháng Nhuận. Nếu bé sinh vào năm Nhuận hoặc thôi nôi vào năm Nhuận, cứ cộng đủ 12 tháng Âm lịch, tính cả tháng Nhuận, xem năm Nhuận như có 13 tháng độc lập. Do đó, có trường hợp phải lùi một tháng hoặc tổ chức vào tháng Nhuận.
6. Bài cúng thôi nôi cho bé trai và bé gái
Bài văn khấn cúng thôi nôi giống bài cúng đầy tháng vì cả hai đều là lễ cúng Mụ. Bé trai và bé gái dùng chung một bài văn khấn. Dưới đây là nội dung chi tiết bài cúng thôi nôi, trích từ sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam”:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát!Con lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên NươngHôm nay là ngày … tháng … năm …
Vợ chồng con là: …
Sinh được con Trai (Gái) đặt tên là: …
Chúng con ngụ tại: …Nay nhân ngày đầy năm chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ chư vị Tôn thần kính cẩn tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên … sinh ngày: … / … / … được mẹ tròn, con vuông.
Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách lo nghĩ.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Hình ảnh bài cúng thôi nôi, ba mẹ có thể tải về và in ra để dễ đọc và trang trọng hơn khi thực hiện lễ cúng:
7. Cách cúng thôi nôi cho bé theo đúng phong tục
Sau khi chuẩn bị xong mọi thứ, sắp xếp mâm cúng chỉnh chu, người đại diện (ông bà hoặc ba mẹ) sẽ thực hiện lễ cúng thôi nôi cho bé. Cúng thôi nôi rất đơn giản, không cần mời thầy cúng. Dưới đây là các bước thực hiện:
- Bế bé ra khu vực cúng để bắt đầu buổi lễ.
- Rót rượu, trà, nước vào các ly.
- Thắp tất cả nến lên.
- Thắp hương trên bàn thờ gia tiên và các bàn thờ khác (nếu có) để mời tổ tiên và thần linh về dự lễ.
- Thắp hương trên mâm cúng thôi nôi và vái 3 vái.
- Cầm tờ văn khấn thôi nôi khấn theo lời văn có sẵn.
- Cầu nguyện những điều may mắn và tốt đẹp cho bé.
- Sau khi thực hiện xong, vái 3 vái để cảm ơn thần linh đã dự lễ và lắng nghe lời cầu nguyện.
- Khi hương tàn, hóa vàng các đồ vàng mã như: bộ giấy cúng, tiền vàng, hài váy…
Nghi thức bốc đồ chơi chọn nghề nghiệp: Sau lễ cúng, cho bé đến mâm bốc đồ chơi để chọn nghề nghiệp tương lai. Món đồ bé chọn được xem là sở thích và có thể dự đoán nghề nghiệp bé hướng tới. Dù là quan niệm dân gian, nghi thức này mang lại niềm vui và kỳ vọng về tương lai của bé.
8. Giải đáp một số thắc mắc về cúng thôi nôi
Dưới đây là giải đáp một số thắc mắc về lễ cúng thôi nôi cho bé:
Không cúng thôi nôi có sao không?
Trả lời: Cúng thôi nôi là phong tục truyền thống của người Việt để tạ ơn tổ tiên, thần linh và cầu mong điều tốt đẹp cho bé. Tuy nhiên, việc cúng thôi nôi không bắt buộc theo pháp luật hay tôn giáo. Vì vậy, không cúng thôi nôi không ảnh hưởng đến sức khỏe hay tương lai của bé, tùy thuộc vào tín ngưỡng và niềm tin của gia đình.
Thôi nôi làm ngày Âm hay Dương? Cúng ngày Dương được không?
Trả lời: Theo phong tục truyền thống, ngày cúng thôi nôi tính theo Âm lịch, giống các lễ cúng khác của người Việt. Để giữ ý nghĩa trọn vẹn, nên tính theo Âm lịch. Cúng theo ngày Dương vẫn có thể thực hiện, nhưng không đúng với văn hóa truyền thống.
Thôi nôi có tính tháng Nhuận không?
Trả lời: Có, thôi nôi tính cả tháng Nhuận. Nếu bé sinh trước tháng Nhuận, thôi nôi sẽ lùi lại 1 tháng vào năm sau. Nếu bé sinh trong hoặc sau tháng Nhuận, ngày cúng thôi nôi vẫn tính đúng ngày sinh của bé vào năm sau.
Người Công giáo có cúng thôi nôi không?
Trả lời: Người Công giáo không cúng thôi nôi mà làm lễ rửa tội cho bé tại nhà thờ. Một số gia đình Công giáo vẫn chuẩn bị mâm cỗ thôi nôi để nhớ cội nguồn, nhưng chỉ đặt món ăn truyền thống như xôi, chè, bánh kẹo, không đặt đồ thờ cúng.
Cảm ơn Đồ Cúng Việt! Lần đầu tiên làm thôi nôi cho con hơi bỡ ngỡ, tìm mãi mới được một bài hướng dẫn chi tiết và dễ hiểu. Giờ mới biết có dịch vụ mâm cúng luôn, tiện thật.